İnsanoğlunun Sınırları 1

İnsanoğlu her zaman şartlara meydan okumuş ve daha ileriye gitmek için çabalamıştır. Önüne çıkan doğal engelleri bazen mecburiyetten bazen de meraktan zorlamıştır. Peki ama ölmeden önce vücudumuzu ne kadar zorlayabiliriz? İnsan bedeni için maksimum sınırlar nelerdir? Bu yazı dizisinde New Scientist'in verilerini takip edip sınırlarımız boyunca kısa bir yolculuğa çıkacağız.

İnsanın hız limiti

Stanford Üniversitesi'nden Mark Denny atletlerin ve karşılaştırma için ayrıca atların ve tazıların 1920'lere kadar geriye giden koşu kayıtlarını incelediğinde üst limitin zamanla arttığı, fakat bir noktada zirve yaptığı ve bu rekorun da bir daha kırılamadığı sonucuna varmış. Örneğin 100 metre koşucusu bayan atletler 1977 yılına kadar rekoru arttırabilmiş, bu tarihten sonra yeni bir rekor kıramamışlardır. Erkekler için üst sınırı ise Usain Bolt'un son rekorundan 0.1 saniye kısa olarak hesaplayan Denny'e göre insan için 100 metreyi koşma süresi minimum 9.48 saniye. Bu da yaklaşık 38 kilometre/saat hıza tekabül ediyor.

Maksimum konsantrasyon süresi

Tır şoförleri, enerji santrali operatörleri ve uçak pilotları gibi konsantrasyonun önemli olduğu işlerde çalışanların çoğu için sınırlama 12 saattir. Genelde konsantrasyon bakımından en çok zorlanan gruplardan biri de doktorlardır. Uzun ameliyatlarda ekipler sırayla görev alsa da örneğin cuma - pazartesi vardiyasındaki nöbetçi doktorlar 80 saate kadar (şanslıysalar kısa uyuma aralıklarıyla) işlerine konsantre halde kalmak zorundadırlar.

Pennsylvania Üniversitesi'nden David Dinges uyanıklılığın yorgunluğa en hassas alanlardan olduğunu söylüyor. Dinges ekibiyle birlikte MRI ölçümleri yaparak uyanıklılığın beyindeki etkilerini inceliyor. Zamanla beynin bazı bölgelerindeki aktivite azalmasına bağlı olarak insanların tepki süreleri artıyor. Dinges'e göre sağ frontoparietal bölgedeki kan akışına göre insanların reaksiyon sürelerini (konsantrasyonlarını) tahmin etmek mümkün.

Havasızlığa tahammül

1971'de 3 kozmonot taşıyan Sovyet mekiği Soyuz 11, atmosfere geri dönüşünden kısa süre önce 168 kilometre yükseklikte hatalı valf yüzünden basıncını kaybetti ve ekip 30 - 40 saniye içinde hipoksiden öldü. "Oksijene ve onu beyne iletecek basınca ihtiyacınız var," diyor cerrah Jonathan Clark.

Clark sözlerine şöyle devam ediyor: "Dış basınç azaldığında kanda oluşan baloncuklar dakikalar içerisinde akciğere zarar verir. Kandaki azotun çözünürlüğünü kaybetmesiyle saatler içerisinde sinir sistemi hasar alır. Ani basınç düşüşünde ise akciğerlerde hapsolan hava saniyeler içerisinde patlar. Daha kontrollü ve tıbbi bakım altında havasız şartlara yaklaştırılırsanız bir dakikaya kadar dayanabilirsiniz."

Hafızanın sınırları

2005 yılında Çinli Chao Lu pi sayısının 67,890 rakamını ezberden söyleyerek rekor kırdı. Bu tür hafıza rekortmenleri mnemonic adlı yöntemi kullanıyorlar: 0000'dan 9999'a kadar 4 haneli sayıları kişiler veya objelerle ilişkilendirip hikaye oluşturuyorlar. Lu 40,000 rakamı ezberleyebilmek için 1000 saat harcamış. Hafızanın sınırlarını ve yaşlanmayı göz ardı edersek bu veriden, 20 yaşından 70 yaşına kadar hergün 12 saat çalışan birinin 8,760,000 rakamı ezberleyebileceğini söyleyebiliriz.

Daha sonraları Bell İletişim Araştırmaları'nde (Bell Communications Research) çalışan Thomas Landauer 1986 yılında hafızanın boyutunu araştırmış. Deneklerin ne kadar görsel ve sözel bilgi depolayıp ne kadar sürede unuttuklarıyla ilgili önceki araştırmaları inceleyen Landauer, ortalama bir erişkinin yaşamı boyunca 125 megabayt bu türden bilgi depolayabildiğini hesaplamış. Bu da Moby Dick uzunluğunda 100 kitaba ya da bir CD'nin depolama miktarının yaklaşık 5'te 1'ine denk geliyor.

Devamı için tıklayın: "İnsanoğlunun Sınırları 2"

Kaynak: New Scientist, "Maxed out: Testing humans to destruction"