Prosopagnosia

Bu dönem Neuroscience (Sinirbilim) dersi aldığımdan olsa gerek, toplumda nadir görülen sıradışı nörolojik vakalar ilgimi çeker oldu. Geçtiğimiz günlerde hiçbir şeyi unutmayan, geçmişe dair en ince detayları bile hatırlayan Jill Price'dan bahsetmiştim ("Hiçbir Şeyi Unutmayan Kadın"). Başka bir yazımda da bu durumun tam tersinden bahsetmiş, hafızası birkaç dakikada bir sıfırlanan Clive Wearing'in hikayesini anlatmıştım ("Zamanda Kaybolan Adam"). Bu yazılarımda bahsettiğim hastalık veya anormallikleri yaşayan insanlar elbette hikayelerini yazdığım bu iki kişiyle sınırlı değil. Bu yazımda da yine başka bir nörolojik hastalıktan bahsedeceğim, yine bir vaka üzerinden.

Terry Sweeny beyninde hasara yol açan kazayı yaşadığı zamana kadar bir itfaiyeciymiş. Kazanın beyninde yol açtığı hasar ömrünün geri kalanını sıradışı bir şekilde etkiliyor. Kaza Terry'de prosopagnosia adlı ender bir hastalığa sebep oluyor. Beynin fusiform gyrus (temporal lobda) bölgesinin hasar görmesi neticesinde prosopagnosia hastaları yüz tanıma yeteneklerini yitiriyorlar.

Videoda izleyebileceğiniz gibi, Terry annesinin bile yüzünü tanıyamıyor. Bir yüze baktığını biliyor ancak beyninin yüzler ile kişilere ait öğrenilmiş bilgileri harmanlayan bölgesi zarar gördüğü için baktığı kişinin kim olduğunu tanıyamıyor. Ancak ses, giydiği elbise gibi diğer ipuçları gündelik yaşamda karşılaştığı insanları tanıması için ona fırsat veriyor. Videoda da görüldüğü gibi Terry, fotoğraftaki kendi yüzünü bile tanıyamıyor.

Aslında sahip olduğumuz çok değerli birçok şeyin öneminin farkında olmadan yaşıyoruz. Aktardığım vakalar da bize böylesi değerli detayları hatırlatıyor ve yeryüzünde çok nadir hastalıklarla hayata tutunmaya çalışan insanlar olduğunu bir kez daha gösteriyor. Elbette Jill Price vakasında olduğu gibi beyindeki anormallikler bazen hastalık değil de yetenek olarak da karşımıza çıkabiliyor.