Nobel Ödüllü Sürpriz Ziyaretçi

Nobel ödüllü bilim adamı Walter Gilbert ile çektirdiğimiz hatıra fotoğrafı 

Nobel ödülleri yirminci yüzyılın başından beri bilime büyük katkılar sağlayan başarılı bilim insanlarına verilen prestijli bir ödül. Ayrıca hiç şüphesiz en popüler bilim ödülü. Her ne kadar ekonomi, edebiyat veya barış ödülleri bazen tartışmalı dağıtılsa da fizik, kimya ve tıp ödülleri büyük çoğunlukla hak edenlere verilmiştir. Dolayısıyla, her ne kadar bilimin temel itici gücü merak olsa da böylesi prestijli ödüller de oldukça faydalı teşviklerdir ve her bilim insanının aklına "Acaba ben de bir gün Nobel alabilir miyim," sorusu gelir.

Geçen haziran ayında Nobel ödüllü bir bilim insanıyla ilk kez tanışma fırsatım oldu (İlk kez konuşma fırsatım ise daha önce Jack Szostak ile e-posta üzerinden olmuştu.). Koç Üniversitesi danışma kurulunda yer alan, 1980 Nobel kimya ödülü sahibi Dr. Walter Gilbert, laboratuvarımıza sürpriz bir ziyarette bulundu. Bu kısa ziyareti sırasında kendisiyle sohbet etme fırsatım olmadı ama en azından tanıştım. Yukarıda Dr. Gilbert ile çektirdiğimiz hatıra fotoğrafı yer alıyor (ayrıntılar için: https://cell-proteomics.ku.edu.tr/photos).

Maxam-Gilbert DNA dizileme yöntemi

Peki Walter Gilbert kimdir? 1932 Boston, ABD doğumlu Gilbert, lisans eğitimini kimya ve fizik alanlarında Harvard Üniversitesi'nde; yüksek lisans eğitimini fizikte aynı üniversitede ve doktora eğitimini Cambridge Üniversitesi'nde matematik dalında tamamlamıştır. Sonra Harvard Üniversitesi'ne geri dönmüş ve burada sırasıyla fizik, biyofizik ve biyokimya profesörü olarak görev yapmıştır. Allan Maxam ile geliştirdiği Maxam-Gilbert DNA dizileme yöntemi sayesinde 1980 Nobel kimya ödülünü kazanmıştır.

Sanger DNA dizileme yöntemi

Peki, Dr. Gilbert'a ödülü kazandıran çalışması neden önemlidir? Canlılarda kalıtım, çeşitlilik ve işlevsel bilginin taşınmasından sorumlu olan DNA (deoksiribonükleik asit) molekülünün her bir zinciri, bir polimerdir ve dört farklı monomerin kombinasyonel dizilimi sayesinde farklı moleküler bilgileri kodlama kapasitesine sahiptir. DNA'nın kodunu çözebilmek için bu monomerlerin hangi sırada dizildiğini bulmak gerekir. İşte Maxam-Gilbert DNA dizileme yöntemi bu amaç için bulunan ilk yöntemlerdendir ve Sanger metoduyla birlikte en önemli olanıdır.

DNA dizileme metodlarıyla ilgili ayrıntılı bilgi için buraya tıklayın ve ilgili Wikipedia sayfasına ulaşın.